พูดถึง ดอกบัว สุทธาสิโนบล
ไม่มีทันตแพทย์ หรือนิสิตนักศึกษาทันตแพทย์คนไหนไม่รู้จัก
เพราะเป็นดอกไม้ประจำคณะ
และยังเป็นชื่อเพลงประจำคณะทันตแพทยศาสตร์ ทุกแห่งทั่วประเทศอีกด้วย
เรื่องที่มาของดอกบัวนั้น ไม่เป็นที่สงสัย
เพราะ ตามประวัติศาสตร์นั้นว่า
พระวิมาดาเธอฯ เป็นผู้นำเข้ามาจากชวา
( พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา )
พระวิมาดาเธอ นี้เป็น อรรคชายา ใน รัชกาลที่ ๕
เป็นพระธิดาใน พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดี (ต้นสกุล ลดาวัลย์) กับ เจ้าจอมมารดาจีน
หรือ หม่อมจีน ลดาวัลย์ ณ อยุธยา
กรมหมื่นภูมินทรภักดี ก็คือ พระราชโอรสใน รัชกาลที่ ๓ กับ เจ้าจอมมารดาเอมน้อย
ตำแหน่งอรรคชายา นี้ ถือว่า เป็นเมียรอง
เป็นพระภรรยาเจ้าชั้นหลานหลวง
ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ ๕ นั้นมีด้วยกันแค่ ๓ พระองค์
และเป็นพี่น้องกันหมด
คือเป็นพระธิดาใน กรมหมื่นภูมินทรภักดี กับเจ้าจอมมารดาจีน
( ตำแหน่งเจ้าจอมมารดานี้เรียกกันก่อนสมัยรัชกาลที่ ๕
ถ้าหลังสมัยรัชกาลที่ ๕ ตำแหน่งเจ้าจอมใช้เรียกเฉพาะพระภรรยาเจ้า
คือเมียกษัตริย์เท่านั้น ส่วนภรรยาเจ้าที่ไม่ใช่กษัตริย์
ถ้าเป็นสามามัญชนก็เรียกว่า หม่อม เฉย ๆ
และคำว่า หม่อม ที่เรียกกันนี้
ก็เรียกเพื่อให้เกียรติเท่านั้น ไม่ได้เป็นตำแหน่งทางราชการใด ๆ
เวลากราบทูล จะใช้คำว่าหม่อม นำหน้าชื่อไม่ได้ )
พระยศโดยกำเนิด คือ หม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์
พี่น้องอีกสองคน คือ หม่อมเจ้าบัว และ หม่อมเจ้าปิ๋ว
พระวิมาดาเธอฯ นี้ ในหลวงรัชกาลที่ ๕ ทรงโปรดมาก
และให้ความไว้วางพระราชหฤทัย ดูแลห้องพระเครื่องต้น
คือเป็นหัวหน้าห้องครัว ว่างั้นเถอะ
ทั้งยังมีพระสิริโฉมงดงามกว่าพี่น้องอีกสองคนเสียด้วย
(ดูรูป)
ห้องครัวในรั้วในวังนั้นสำคัญมาก
เพราะเกี่ยวเนื่องกับความเป็นความตายเลยทีเดียว
เอาง่าย ๆ ถ้าใครอยากลอบปลงพระชนม์
ก็เอายาพิษใส่ในอาหารซะก็จบ
ดังนั้นจึงหน้าที่ในครัวนี้
ต้องเป็นคนที่ไว้ใจมาก ๆ
และต้องทำอาหารอร่อยด้วย
ทีนี้กล่าวถึง ดอกบัว สุทธาสิโนบล
คำว่า สุทธาสิโนบล ก็มาจากพระนาม พระวิมาดาเธอฯ นี่เอง
( สุทธาสินีนาฏ )
นำเข้ามาเมื่อปี ๒๔๔๔ จากชวา
บัวสุทธาสิโนบล มีสีม่วงคราม
ถิ่นกำเนิดอยู่บนเกาะแซนซิบาร์ ประเทศแทนซาเนีย (แอฟริกา)
มีกลิ่นหอมแรง
ฝรั่งเรียกว่า Royal Purple "ม่วงกษัตริย์"
สีม่วงกษัตริย์ หรือ Royal Purple นี่เอง เป็นสีประจำคณะทันตแพทยศาสตร์
ของประเทศไทย
ว่าด้วยเรื่องสีม่วงนี้ ข้าพเจ้าก็ไม่ทราบเหมือนกันว่า
ทำไมใช้สีม่วง เป็นสีประจำคณะทันตแพทย์
เพราะถ้าทางการแพทย์ทั่วไป สีเขียว คือสีของความมีชีวิต
แต่ถ้าในทางเภสัช สีเขียวมะกอก ก็คือ สีเขียวของมะกอก
( ที่สามารถใช้เป็นยาได้ทุกส่วน )
แล้วสีม่วงในทางทันตแพทย์นั้น คืออะไร????
อันนี้เป็นสัญลักษณ์สากล หรือ official emblem of dentistry
มีการอธิบายความหมายไว้เรียบร้อยว่าอะไรคืออะไร
แต่สีม่วง ก็ยังไม่มีความหมายอะไรอยู่ดี
นอกจากเป็นสีที่ "ถูกเลือก" เท่านั้น
โปรดสดับ
" The National Association of Dental Faculties in 1897
chose the color lilac as the profession’s major color.
The color trims dental schools’ graduation gowns and caps
and may be found in dental banners, emblems,
insignia, signs, symbols and publications. "
อันนี้เป็นคำอธิบายจาก ADA ( American Dental Association)
นอกจากนี้ก็มีคำอธิบาย ที่คล้ายคลึงกันอีก
เช่น
The lilac color of the emblem dates back to
the National Association of Dental Faculties in 1897.
Dental graduates today use the purple color in
their gowns and caps and can also be found
in other dental publications. It’s a testament to
a color becoming a part of the honor of becoming a dentist.
อันนี้จาก http://www.deltadentaliablog.com/2013/07/the-official-symbol-of-dentistry-explained/
lilac แปลว่าสีม่วงอ่อน/ดอกไม้ที่มีสีม่วงแดง
ไม่ใช่ "ม่วงคราม" หรือ "ม่วงกษัตริย์" ของไทย
อีกอัน ไม่เอามา แต่เอาลิ้งค์มาแปะก็แล้วกัน
http://www.deardoctor.com/dentistry/blog/meaning-behind-the-official-symbol-of-dentistry
เพราะคำอธิบายก็คล้าย ๆ กัน
ที่ข้าพเจ้าอยากรู้ก็คือ ใครเป็นคนเลือก ดอกบัวสุทธาสิโนบล
เป็นดอกไม้ประจำคณะทันตแพทย์
ซึ่งนอกจากสันนิษฐานว่า เพราะมันมี "สีม่วง"
แล้ว ยังมีเหตุผลอื่นอีกหรือเปล่า
ก็อย่างที่กล่าวมา สุทธาสิโนบล มาจากชื่อเจ้านายชั้นสูง
ตามธรรมเนียมของไทย มักชอบอะไรที่เกี่ยวเนื่องกันอย่างนี้อยู่แล้ว
คือต้องเอาเจ้าเข้าข่มไว้ก่อน
และ สุทธาสิโนบล นี่ดูเหมือนสำคัญมาก
ถึงขนาดเพลงประจำคณะทันตแพทย์
( ซึ่งแน่นอนว่าเป็นเพลงประจำคณะทันตแพทย์ทั่วประเทศไทย )
ยกไว้เป็นคำแรกของเพลงเลยทีเดียว
โปรดสดับ
( คลิกลิ้งค์เพื่อฟังเพลง http://www.youtube.com/watch?v=A_kyF3SMAKM
อันนี้เป็นเวอร์ชั่นของจุฬาฯ ของที่อื่นรู้สึกจะแตกต่างกันไปเล็กน้อย
ตามสภาพสังคม วัฒนธรรม และภูมิประเทศ 555 )
ไม่รู้เหมือนกันว่า ดอกไม้ประจำคณะนี้
ถูกกำหนดตั้งแต่เมื่อครั้ง หลวงวาทฯ ท่านก่อตั้งคณะหรือเปล่า
หรือมีการกำหนด/เปลี่ยนแปลงอะไรยังไงในชั้นหลังหรือไม่
หรือกำหนดขึ้นเมื่อไหร่
เพราะประวัติส่วนนี้ไม่มีปรากฏเป็นลายลักษณ์อักษร
และข้าพเจ้าก็ไม่เคยนึกสงสัย จนกระทั่งวันนี้แหละ
555
หากใครมีโอกาสพบปะอาจารย์เก่า ๆ แก่ ๆ รบกวนสอบถาม
มาบอกเล่าให้ฟังก็จะเป็นพระคุณอย่างสูง
ก่อนที่มันจะเลือนหายไปกับกาลเวลา
หมายเหตุ-- คณะทันตแพทยศาสตร์ ก่อตั้งเมื่อ ๑๖ พฤษภาคม ๒๔๘๓
ในสมัยที่ จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็น อธิการบดี จุฬาฯ
พระวิมาดาเธอฯ สิ้นพระชนม์ เมื่อ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๒ ( ก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง ๓ ปี )
ธัชชัย ธัญญาวัลย
29 กันยายน 2557
